Kannabinoidy a uzależnienia – pomoc czy zagrożenie?

Kannabinoidy – czyli aktywne związki chemiczne występujące w konopiach – od lat są przedmiotem debaty na temat ich wpływu na mechanizmy uzależnień. Z jednej strony mówi się o ich potencjale terapeutycznym w leczeniu uzależnień od alkoholu, opioidów czy nikotyny, z drugiej – o ryzyku uzależnienia od samego THC.

Czy kannabinoidy mogą uzależniać? Czy mogą pomóc wyjść z nałogu? Przyjrzyjmy się faktom.

1. Co to jest uzależnienie?

Uzależnienie to zaburzenie neurobiologiczne, które:

• polega na utracie kontroli nad przyjmowaniem substancji,

• prowadzi do zmian w układzie nagrody w mózgu,

• często wiąże się z objawami odstawiennymi, tolerancją i przymusem psychicznym.

Nie każda substancja psychoaktywna wywołuje uzależnienie fizyczne, ale może powodować uzależnienie psychiczne.

2. Czy THC uzależnia?

Tak – THC (tetrahydrokannabinol) ma potencjał uzależniający. Szacuje się, że:

• 9–10% osób stosujących THC rekreacyjnie może się uzależnić,

• u młodzieży i osób z predyspozycjami psychologicznymi ten odsetek jest wyższy (nawet do 17%).

Mechanizm uzależnienia obejmuje:

• nadmierną stymulację receptorów CB1 w układzie nagrody (dopamina),

• osłabienie naturalnych systemów kontroli emocji i motywacji,

• rozwój tolerancji → potrzeba większych dawek.

Objawy zespołu uzależnienia:

• trudność z przerwaniem stosowania,

• rozdrażnienie, bezsenność, lęk po odstawieniu,

• spadek motywacji i skupienia (tzw. amotywacyjny syndrom).

3. CBD a uzależnienia – potencjalna pomoc terapeutyczna

CBD (kannabidiol), w przeciwieństwie do THC:

• nie powoduje euforii ani „haju”,

• nie aktywuje układu nagrody w sposób uzależniający,

• może wręcz łagodzić objawy uzależnień od innych substancji, takich jak:

  • opioidy – redukcja głodu narkotykowego,

  • alkohol – ochrona wątroby i mózgu, zmniejszenie lęku,

  • nikotyna – wsparcie w ograniczaniu ilości papierosów,

  • amfetamina/kokaina – ograniczenie kompulsywnego zachowania.

CBD działa m.in. poprzez:

• modulację receptorów serotoninowych (5-HT1A),

• działanie przeciwlękowe i uspokajające,

• obniżenie reaktywności na sygnały wyzwalające nałóg.

4. Medyczne zastosowanie kannabinoidów w terapii uzależnień

Obecnie prowadzone są badania kliniczne nad użyciem kannabinoidów w leczeniu:

• uzależnienia od opioidów (wspomaganie detoksu),

• alkoholizmu (redukcja nawrotów),

• zespołu stresu pourazowego (PTSD), który często współistnieje z uzależnieniem,

• uzależnienia od marihuany (paradoksalnie – dzięki precyzyjnie dawkowanemu medycznemu THC lub CBD).

Wnioski są obiecujące, ale potrzebne są:

• dalsze badania nad dawkowaniem i formą podania,

• zrozumienie, dla kogo kannabinoidy działają terapeutycznie, a dla kogo są ryzykiem.

5. Kiedy kannabinoidy są zagrożeniem?

Największe ryzyko problematycznego używania kannabinoidów (zwłaszcza THC) dotyczy:

• osób młodych – mózg w okresie dojrzewania jest bardziej podatny na uzależnienie,

• osób z historią depresji, zaburzeń lękowych, ADHD,

• stosowania wysokich dawek THC bez równoważenia ich CBD,

• używania codziennego lub kompulsywnego.

6. Kannabinoidy a inne substancje uzależniające

Podsumowanie: pomoc czy zagrożenie?

• THC może uzależniać, zwłaszcza przy długotrwałym, intensywnym używaniu bez kontroli.

• CBD nie uzależnia, a wręcz może pomagać w leczeniu uzależnień od innych substancji.

• Kannabinoidy stosowane terapeutycznie (w dawkach, formach i wskazaniach klinicznych) mogą wspierać proces leczenia – pod warunkiem odpowiedniego nadzoru.

• Kluczowe znaczenie ma kontekst użycia – czy chodzi o rekreację, kompulsję, czy terapię.